2a
Note: The tonic system has been changed from polytonic to monotonic. Thespelling of the book has not been changed otherwise. Footnotes have beenconverted to endnotes. In 2 instances I have corrected the text, using my ownjudgement. I have included the added words in [].
Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό. Ηορθογραφία του βιβλίου κατά τα άλλα παραμένει ως έχει. Οι υποσημειώσειςμεταφέρθηκαν στο τέλος του βιβλίου. Σε 2 περιπτώσεις διόρθωσα κατά την κρίσημου το κείμενο. Οι λέξεις που πρόσθεσα περικλείονται σε [].
ΞΕΝΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ
ΒΟΛΤΑΙΡΟΥ
Ο ΑΓΑΘΟΥΛΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΜΙΧ. I. ΣΑΛΙΒΕΡΟΥΑ.Ε
ΑΘΗΝΑΙ — ΣΤΑΔΙΟΥ 14 — ΑΘΗΝΑΙ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΕΚΛΕΚΤΆ ΕΡΓΑ„ ΑΡΙΘ.64
ΒΟΛΤΑΙΡΟΥ
Ο ΑΓΑΘΟΥΛΗΣ
(CANDIDE)
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Κ. Β.
ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΑΘΗΝΑΙ 1922
Το διήγημα αυτό του Βολταίρου είναι μια σάτυρα ενάντια στο φιλοσοφικό δόγματης αισιοδοξίας του Λάιμπνιτε, ότι ο κόσμος μας είναι ο καλύτερος από όσουςημπορούσαν να γίνουν. Σ' εποχή που ρήμαζαν και ματοκυλούσαν την Ευρώπη οιθρησκευτικοί πόλεμοι, ή οι ληστρικοί των διαφόρων ηγεμόνων, που η ΙεράΕξέτασις έψηνε τους ανθρώπους σαν αρνιά, που οι αγριότητες των Ευρωπαίωνεμπόρων στην Αμερική είχαν ξεπατώσει τους ιθαγενείς, που η Μεσόγειος θάλασσαήταν γεμάτη Μπαρμπερίνους πειρατές, ώστε καμιά ασφάλεια δεν υπήρχε για τουςταξιδιώτες, ένα τέτιο δόγμα ήτανε πολύ προκλητικό και δε μπορούσε να μη κινήσητη σατυρική βέρβα του Βολταίρου, που η μεγαλοφυία του τούτο είχε τοχαρακτηριστικό: να βλέπει με ασύγκριτη διαύγεια τη γελοία όψι των ανθρωπίνωνσκέψεων και πράξεων.
Σε κανένα του άλλο έργο δεν εξεδήλωσε τόσο άφθονη, τόσο πηγαία, τόσοσπαρταριστή αυτή του τη βέρβα. Μας παρουσιάζει μ' ένα ύφος γρήγορο και άνετοτην αλλόκοτη και αξιοδάκρυτη μαζί Οδύσσεια του Αγαθούλη, αυτού τονδυστυχισμένου μεταφυσικού, που μπροστά στις τραγικότερες περιπέτειες μπορείνα συλλογίζεται περί αιτίας και αποτελέσματος. Μας περιφέρει μαζί του στηΓερμανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Αφρική, Αμερική, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Τουρκία,όπου με σειρές από ξεκαρδιστικά επεισόδια μας δείχνει την ηθική αποσύνθεσικάθε τόπου, τη δυστυχία και την άγνοια που δέρνει τα λαϊκά στρώματα, τηνασυνειδισία και την σκληρότητα και τη ματαιότητα των ανωτέρων στρωμάτων. Καικαταλήγει, πως ο καλύτερος τρόπος ν' αποφεύγη κανείς τον πόνο είναι η εργασία,που ηθικοποιεί, καθώς και το να μην ανακατεύεται στα δημόσια πράγματα.
Βέβαια η λύσις, που δίνει ο Βολταίρος είναι λιγάκι τολστοϊκή: άρνηση,αντίσταση κατά του κακού. Όταν όμως βρίσκη, πως στο Ελδοράδο αναγκαστικά οιάνθρωποι είναι αγαθοί κ' ευτυχισμένοι, γιατί δεν υπάρχει ζήτημααυτοσυντηρησίας, πλησιάζει την κοινωνιολογική λύση του προβλήματος, αλλά δεντη θεωρεί, φαίνεται, ανθρώπινα δυνατή, γιατί το Ελδοράδο είναι μια φανταστικήΟυτοπία.
Ωστόσο η μορφωτική αξία του βιβλίου είναι αναμφισβήτητη: μας μαθαίνει πωςτα πράγματα δεν είναι καθόλου άριστα (από τότε έως τώρα είναι τα ίδια!), σαλεύειμέσα μας το κύρος μερικών πραγμάτων, που τα θεωρούμε από παράδοση ιερά καιγεννά στην ψυχή μας την επιθυμία της αλλαγής. Μόνο αυτή η επιθυμία είναι ημάννα της προόδου· αυτή μπορεί να μας οδηγήση στη ζήτηση και στην εύρεση μιαςλύσης, την οποία δεν δίνει ούτε μπ