Merkwaardige Kasteelen in Nederland.
Door Mr. J. vanLennep en W. J. Hofdijk.
II.
Amsterdam, G. W. Tielkemeijer.
1854.
Het Kasteel van Heusden.
In de ruimte, welke ten noorden door de Maas, ten oosten enten zuiden door de Meiery van den Bosch en ten westen door hetLand van Altena omgrensd wordt, liggen ruim tienduizend bunderslaag bouwland bevat, die het hoofdbestaan verschaffen aan een bevolkingvan nagenoeg 15000 zielen, over een kleine stad en zeventien dorpenverspreid. Ofschoon noch die stad, noch de daar om heen gelegen vlas-,hennep-, en hopvelden den reiziger veel bekoorlijks of merkwaardigsaanbieden, by den geschiedvorscher en by den dichter wekt de aanblikdaarvan herinneringen op, die niet van belangrijkheid ontbloot zijn, alware het maar om de wisselingen, welke de streek ondergaan heeft. Maaktzy thands een deel uit van de Provincie Noord-Brabant, en onderNapoleon van het Departement der Monden van den Rijn, in 1801 was zy in tweën gesplitst en voorde helft by Brabant, voor de wederhelft by Hollandingedeeld geweest, na vijf d’halve eeuw lang tot ditlaatstgenoemde en vroeger een geruimen tijd tot het eerstgenoemdeGewest behoord te hebben. Die streek is nog heden ten dage bekend onderden naam van het Land van Heusden: die stad is Heusden:die dorpen zijn Engelen, Vlijmen, Honsoirt of Onsenoord, Hedikhuizen, Herpt, Oud-Heusden[4]en Baardwijk, die van ouds den naam van »bovendorpen,” Heesbeen, Genderen, Doeveren, Drongelen, Eethen, Meeuwen, Babyloniënbroek, Veen,Wijk en Aalburgh, die den naam van»benedendorpen” dragen.
Het kasteel van Heusden.
Maar had die streek dikwijls in de laatste eeuwen van meesterverwisseld, en, eer zy aan Holland kwam, tot een twistappel gestrekt,waar hevig om gestreden werd, er had een tijd bestaan toen zy haareigen, schier onafhankelijke Heeren had, en wel zoodanigen, die,ondanks de beperktheid van hun grondgebied, rijk, aanzienlijk en by hunnaburen geducht waren, die zich reeds vroeg door verbintenissen metmachtige Vorsten en Heeren versterkt hadden, zoo dat wederkeerig dehunne met yver gezocht werd.
Wat den oorsprong en afkomst dier Heeren betreft, die zijn evenonzeker als die onzer meeste adelijke Huizen en het daaromtrentvermelde evenzeer met tastbare fabelen doormengd. Buiten twijfel echterschijnt het, dat het Land van Heusden oorspronkelijk een deeluitmaakte van he